Wat is gedragsverandering?

Gedragsverandering in organisaties is het proces swaarbij individuen hun acties, reacties en interacties aanpassen. Dit kan bewust of onbewust en op eigen initiatief of op initiatief van anderen plaatsvinden. Dit gebeurt vaak door een gedragsinterventie. Er bestaan diverse gedragsverandering modellen die jop weghelpen, in dit artikel lees je meer over dit mooie vakgebied, waarmee veel te bereiken is. In dit artikel krijg je een uitgebreide toelichting op het steeds meer bekende begrip gedragsverandering. Binnen en buiten organisaties. Zodat ook jij meer weet over dit geweldige expertise.

gedragsverandering goudenananas.nl

Wil je direct 30 Gedragsveranderingstips ontvangen? Download de Gouden spiekbrief hier.

Download veranderchecklist goudenananas

Na het lezen van dit artikel weet je het volgende over gedragsverandering binnen en buiten organisaties:

Wat is gedragsverandering?

Factoren zoals persoonlijke ervaringen, sociale invloeden, omgevingsfactoren en psychologische drijfveren hebben invloed op gedragsverandering. In de context van organisaties betreft het vaak een strategisch proces. Gericht op bijvoorbeeld het verbeteren van prestaties, aanpassen aan nieuwe omstandigheden, wendbaarheid of het bevorderen van een positieve werkcultuur.

Waarom is gedragsverandering belangrijk?

We leven in een snel veranderende wereld. Gedragsverandering speelt daarin een cruciale rol. In zowel de groei als de duurzaamheid van organisaties. Maar ook bij externe (maatschappelijke) groepen mensen die betrokken zijn bij organisaties. Zoals inwoners, patiënten, klanten en studenten/leerlingen.

Deze term valt regelmatig in bestuurskamers, tijdens managementoverleggen en op de werkvloer. Je leest het terug in strategische plannen van organisaties. Maar waarom? Gedragsverandering in organisaties gaat verder dan het simpelweg aanpassen van routines of werkwijzen. Het is een diepgaande transformatie in de manier waarop individuen binnen groepen denken, reageren en handelen.

Theorie over gedragsverandering

Er vindt veel wetenschappelijk onderzoek plaats naar het onderwerp. Wat logisch is, want het is een veel besproken onderwerp binnen de overheids-, non-profit-, zorg-, onderwijs- en commerciële sector. Er zijn een aantal basis principes terug te vinden in de wetenschappelijke theorie van gedragsverandering:

Voorbeelden van gedragsverandering

1. Groepsgedrag beïnvloeden buiten of binnen organisaties
Denk aan het schoonhouden van de pantry tot aan het voorkomen van zwerfafval op snoeproutes.

gedragsverandering zwerfafval goudenananas.nl

2. Cultuurverandering
Organisaties die bepaalde gedragingen wenselijk of niet meer langer achten. Denk aan een nieuw strategische richting in de vorm van een nieuwe missie, visie en kernwaarden. Of nieuwe manieren van werken die meer wendbaarheid of innovatie moeten opleveren. Hoe je het ook wendt of keert door het slechts te communiceren bereik je geen gedragsverandering.

3. Schadelijk gedrag aanpassen
Dit kan bijvoorbeeld de overheid zijn die middels een Sire campagne probeert, bepaalt doelgedrag te realiseren. Denk aan het met rust laten van hulpverleners, minder vloeken, minder polarisatie. Of de recente campagne over blijven hopen ondanks dat de wereld duister aan kan voelen.

4. Innovatie of klant-, burger-, student- of patiëntgericht werken
Noem een term die in organisaties hot is en het vraagt ander gedrag van haar medewerkers, studenten, patiënten of burgers. Denk aan het verhogen van het innovatievermogen, klant-, patiënt-, student- of burgergerichter werken vraagt ook gedragsverandering.

Een greep uit verschillende soorten verandering

De voordelen van gedragsverandering

De nadelen van gedragsverandering

5 Gedragsverandering modellen

Gedragsverandering modellen zijn essentiële instrumenten in zowel de academische als de praktische wereld van psychologie, gezondheidszorg, organisatieontwikkeling en sociale beleidsvorming. Modellen bieden een gestructureerde aanpak voor gedragsverandering. En helpen bij het begrijpen hoe individuen hun gedrag kunnen veranderen en hoe deze veranderingen kunnen worden aangemoedigd.

gedragsveranderings model theorie van mensenlijke basis waarden Schwartz

En ook deze modellen kun je inzetten voor gedragsverandering

Waarom is het een goed idee om een model te gebruiken?

Het biedt een gestructureerde en (meestal theoretisch onderbouwde aanpak voor het begrijpen en beïnvloeden van gedrag. Modellen helpen bij het identificeren van sleutelfactoren die gedrag beïnvloeden en bieden een raamwerk voor het ontwerpen van effectieve interventies. Ze stellen onderzoekers, beleidsmakers en praktijkprofessionals in staat om hypothesen te formuleren en hun interventies te baseren op bewezen principes. Kortom, het is best een goed idee om een model toe te passen.

5 overwegingen bij het kiezen van een model

Uiteraard zijn er wat overwegingen die je kunt maken bij je keuze van een model:


Het belangrijkste uitgangspunt bij gedragsverandering?

Dat is uitstekend van de beoogde groepen mensen waar je verandering wil zien. Daarom is goede kennis van wat deze groepen verbindt en onderscheidt belangrijk. Hoe je dat inzicht krijgt? Door doelgroepanalyses te maken. Is dat niet je sterkste punt? Dan bieden onderstaande marketingworkshops uitkomst. Afhankelijk van het doel van je veranderplan kun je kiezen uit de workshop doelgroep bepaling of de training stakeholder management.

Workshop doelgroep bepaling Gouden Ananas
Training Stakeholder management

Enkele nadelen van het gebruik van een model bij gedragsverandering

Hoewel gedragsverandering modellen nuttig zijn, hebben ze ook beperkingen. Ze kunnen soms te simplistisch zijn en de complexiteit van menselijk gedrag niet volledig vatten. Zo werken makers van modellen graag met een lineaire of cyclische voorstelling van de werking van gedrag. Maar de werkelijkheid is weerbarstiger. Dit kan leiden tot een verkeerde interpretatie van gedragsdeterminanten of tot interventies die niet (volledig) effectief zijn. Bovendien kunnen modellen culturele, sociale en economische factoren over het hoofd zien. Terwijl die een significant effect kunnen hebben op het gedrag van een individu. Daarnaast biedt een model in sommige gevallen de illusie dat de gebruiker geen kennis over gedragsverandering hoeft te hebben. Wat wel degelijk het geval is, aangezien het een expertise is die verder reikt dan de (marketing)communicatie-experitse. Tenslotte kunnen sommige modellen te theoretisch zijn en moeilijk toepasbaar in praktische settings.

Gedragsverandering technieken

Om gedrag te veranderen maak je gebruik van gedragsverandering technieken, deze zijn namelijk essentieel bij het beïnvloeden van menselijk gedrag. De technieken spelen in op verschillende psychologische beïnvloeders van het huidige gedrag (intern en extern), waaronder cognitieve biases. Een cognitieve bias is een denkfout in onze hersenen. Dit komt vaker voor dan we denken en ontstaat voornamelijk uit de eigenschap van het menselijk brein om energie te besparen.

5 technieken die je afhankelijk van de situatie en beoogde groep mensen kunt inzetten

Bekijk voor meer gedragsverandering technieken Choosing Effective Behavior Change Tools van McKenzie-Mohr en Schultz.

Waarom kunnen gedragsverandering technieken helpen bij het veranderen van gedrag?

Technieken helpen bij het veranderen van gedrag. Dat doen ze door in te spelen op specifieke psychologische mechanismen en biases van het menselijke brein. Ze bieden manieren om individuen aan te moedigen hun gedrag te veranderen. Zonder dwingend of beperkend te zijn. Dit kan leiden tot meer duurzame gedragsveranderingen omdat het individu zich meer betrokken en minder gemanipuleerd voelt.

Belangrijke overwegingen bij het kiezen van een techniek

Gedragsverandering in organisaties

Binnen organisaties is change management een managementvakgebied. Echter blijft hier de kern van de uitdaging; menselijk gedrag positief beïnvloeden en mensen in beweging krijgen. Het gaat er natuurlijk niet om dat elke medewerker precies hetzelfde doelgedrag uitvoert. Maar wel dat de nieuwe “categorie” van het doelgedrag; meer innoveren, meer wendbaarheid, geen grensoverschrijdend gedrag vertonen enzovoorts. Bij gedragsverandering in organisaties komt dus kennis samen van management, psychologie, sociologie, enzovoorts.

Kortom, gedragsverandering is een dynamisch proces dat essentieel is voor het succes en de ontwikkeling van de organisatie. Het speelt bij alle soorten organisaties non-profit, overheid, zorg en commercieel. Het is zoveel meer dan het simpelweg aanpassen van procedures. Het vereist een diepgaand begrip van menselijk gedrag, organisatiecultuur en de interactie tussen deze elementen.

5 Belangrijke kenmerken van verandering in organisaties

Houd rekening met

Binnen vs. buiten organisaties

Gedragsverandering binnen organisaties verschilt significant van die bij externe ontvangers vanwege verschillende factoren:

Gedragsveranderingspsychologie

Gedragsveranderingspsychologie is een fascinerend veld binnen de gedragsverandering. Je komt er onvermijdelijk mee in aanmerking als je goede interventies wil ontwikkelen. Het houdt zich bezig met het begrijpen en beïnvloeden van menselijk gedrag. Binnen deze expertise vind je veel wetenschappelijk onderzoek van psychologen en sociaal psychologen.

Waarom psychologie een rol speelt bij gedragsverandering

Gedragsverandering vereist een diepgaand begrip van hoe de menselijke psyche werkt. Psychologie biedt inzichten in motivatie, perceptie, leren en sociale invloeden, die allemaal cruciaal zijn voor het effectief beïnvloeden van gedrag. Psychologie erkent de diversiteit in menselijke ervaringen en perspectieven. Daarom biedt de expertise essentiële inzichten voor het analyseren van gedrag en het ontwikkelen van gedragsveranderingsstrategieën die rekening houden met verschillende achtergronden en behoeften. Ook gedragsveranderingpsychologie inzicht in emotionele en cognitieve processen. Het stelt experts in staat om strategieën te ontwerpen die aansluiten bij de manier waarop menselijk gedrag werkt. Gebaseerd op wat ze denken en voelen, dat is essentieel voor duurzame gedragsverandering.

Vaak over het hoofd geziene psychologische theorieën en inzichten

Maar ook

Kortom, gedragsveranderingspsychologie biedt essentiële inzichten en technieken voor het beïnvloeden van menselijk gedrag. Door een diepgaand begrip van psychologische principes, weerstanden, biases, waarden en sociale invloeden, kunnen effectievere en meer gepersonaliseerde gedragsveranderingsstrategieën worden ontwikkeld. Deze kennis is onmisbaar voor iedereen die zich bezighoudt met het ontwerpen en implementeren van gedragsveranderingsinterventies.

Download de Gouden Spiekbrief voor gedragsverandering bij organisaties

Zo, er zijn ongeveer 15 minuten voorbij. En dat was alles wat nodig was om jou de ins en out van gedragsverandering te laten weten. Willen jullie binnen of buiten de organisatie nieuwe doelgedragingen realiseren? Dan weet je dat er veel mogelijk is en waar op te letten of aan te denken. Denk vooraf goed na over wat jullie willen bereiken en waarom. Onderzoek de groepen mensen goed en oordeelvrij en gebruik de inzichten uit de (sociale) psychologie en gedragsverandering om succes te boeken. Echter, houd je wel aan de ethische normen en waarden. Manipuleer niet, wees eerlijk en schaad anderen niet.

Ben of ga je aan de slag met gedragsverandering in of buiten de organisatie? Dan kan de Gouden Spiekbrief bij gedragsverandering met 30 tips niet ontbreken. Klik hier om de tips gratis te downloaden.