Doelgroepanalyse voor betere beslissingen

Een doelgroepanalyse gaat over het onderzoeken van specifieke interne en/of externe doelgroepen van een organisatie. Het doel is om meer te weten te komen over groepen mensen die een en ander met elkaar gemeen hebben. Zodat je weet wat er nodig is om meerwaarde te creëren. Zo wil je met doelgroeponderzoek meer te weten komen over wie ze zijn en wat hun bezighoudt. Je kunt hierbij denken aan factoren als demografische en sociale inzichten. Zoals taal, cultuur, opleidingsniveau, woonplaats, beroep, gezinssamenstelling, leeftijd enzovoorts. En dat is nuttig voor zowel de strategische vertaling van de organisatiestrategie naar het businesmodel als naar b2c of b2b marketing.

doelgroepanalyse hoe doe je dat

Overigens wordt traditioneel gezien anders gekeken naar doelgroepanalyse. Namelijk het onderzoeken hoe producten en diensten in een doelmarkt passen. Bij de Gouden Ananas adviseren en stimuleren we onze klanten relevant te zijn. Daarom adviseren we hen juist deze groepen te (leren) kennen en daar uitstekende diensten voor te ontwikkelen. In plaats van iets inferieurs te proberen op te leuken door reclame, zou ik beginnen met een goed uitgangspunt (kwalitatieve dienst). Die je uiteraard ontwikkeld of verbeterd op basis van een doelgroepanalyse.

In dit artikel over doelgroepanalyse vind je de volgende informatie

Je kunt je dus voorstellen dat het best belangrijk is hier meer over te weten. Al helemaal als je op het punt staat om een analyse uit te voeren. In dit uitgebreide artikel lees je daarom onder andere over:

Het jaar 2011 was mijn allereerste keer dat ik een doelgroepanalyse uitvoerde. Ik was net afgestudeerd en werkte voor een disrupter in de financiële opleidingsmarkt. Zoals wel meer net afgestudeerd balanceerde ik tussen het rigoureus gewoon dingen doen zonder enige kennis van de de mensen waarvoor ik het deed en heel schools. Uiteindelijk heb ik door de jaren heen door schade en schande, maar vooral gewoon door meters te maken, geleerd dat het een schat aan informatie oplevert voor verschillende doeleinden. Denk aan vertrekpunten voor een innovatiestrateeg, een marketingstrategie, het maken van communicatiedoelstellingen, het inzetten gedragsverandering en alles daartussen in.

Wat is een doelgroepanalyse?

Het geeft een duidelijk, kwalitatief overzicht van het speelveld van (een deel) van de organisatie. Hierdoor krijgt de organisatie inzichten in kansen en bedreigingen die in een SWOT-analyse zijn te plotten. Overigens is doelgroeponderzoek een synoniem voor doelgroepanalyse die we in dit artikel beide gebruiken.

De analyse begint met het identificeren van de basisdemografie van de doelgroep, zoals leeftijd, geslacht, inkomen, opleidingsniveau en geografische locatie. Maar het gaat veel verder dan dat. Want het verdiept zich in informatie zoals levensstijl, waarden, houdingen en interesses. Deze diepgaande inzichten helpen bij het vormen van een persona, een fictieve representatie van de doelgroep. Welke organisaties helpt strategieën te verfijnen en hun communicatie te personaliseren.

gouden marketing scan

Waarom is doelgroepanalyse belangrijk voor organisaties?

Het onderzoeken van de doelgroep is belangrijk omdat het belangrijke inzichten geeft. Deze kun je in diverse domeinen van expertise inzetten. Het zou een van de eerste stappen moeten zijn voor disciplines zoals marketing, communicatie, innovatie, incasso, beleidsmakers, enzovoorts na het opstellen van doelstellingen. Dat onderschrijft ook FasterCapital. Het onderzoeken van de doelgroep helpt organisaties beter begrip te krijgen van de behoeften en wensen van de de mensen in de diverse groepen. Daar kan een organisatie uiteindelijk op alle facetten op inspelen. Denk aan dienst- of productontwikkeling door middel van design thinking of het waardepropositie canvas, (marketing)communicatiestrategieën en – campagnes, hrm-strategieën en meer.

Een doelgroep vertaalt de behoeften en wensen van een groep individuen die een organisatie wil (commercieel) of moet bedienen (overheid). De doelgroep bepalen is hierbij van cruciaal belang, maar vraagt vooraf een doelgroepanalyse van deze groep mensen en hun kenmerken. Alleen dan kan er tenslotte een strategische of tactische keus worden gemaakt. Criteria waar keuzes op worden gemaakt kunnen te maken hebben met kostefficiëntie, impact, prioriteit, en ga zo maar door.

Belangrijk voor zowel overheids- als commerciële- of non-profit-organisaties

Daarnaast helpt het om beter te presteren dan andere organisaties in dezelfde markt (minder relevant voor overheidsinstellingen). Maar het helpt ook bij het beter kunnen laten aansluiten van beleidsstukken bij de werkelijkheid en de burger. Dit is dan weer wel van cruciaal belang voor overheidsorganisaties en hun beleidsmakers. Ook voor ziekenhuizen en zorgorganisaties is het van levensbelang om goede doelgroepenkennis te hebben. Waardoor ze hun dienstverlening en zorg blijvend kunnen afstemmen én blijvend innoveren voor de beoogde afnemers.

Betere besluitvorming en verminderde risico’s met doelgroeponderzoek

Doordat er meer kennis van zaken is kan de organisatie wel overwogen beslissingen nemen. Hierdoor vermindert logischerwijs de kans op misstappen. Goed doelgroeponderzoek kan organisaties helpen om de relatie met diverse groepen te inventariseren en te verbeteren. Je kunt ze tenslotte beter vinden, omdat je weet wie ze zijn. En de inhoud van de communicatie sluit beter aan door doelgroepkennis. Kortom, je kunt betere content creëren om doelen te bereiken.

Met andere woorden, doelgroepanalyse is niet alleen een tool voor marketeers. Het is een strategisch wapen voor elke organisatie die streeft naar excellentie, verbetering, groei, innovatie en burger-, patiënt-, student- of klanttevredenheid. Het biedt een richtlijn voor het nemen van geïnformeerde beslissingen die verder gaan dan giswerk en intuïtie. 

In welke vakgebieden speelt doelgroeponderzoek een rol?

Doelgroeponderzoek is onmisbaar in enorm veel vakgebieden. Hieronder volgt een lijst, die zeker niet compleet is, maar je wel een indruk geeft. Speelt doelgroeponderzoek in jouw vakgebied ook een rol? En zo ja, op welke manier?

doelgroepanalyse in welke vakgebieden

Hulp nodig?

Plan een online kennismaking in met ons b2b marketingbureau.


Ook deze expertises hebben veel aan doelgroeponderzoek

Voordelen van doelgroepanalyse

Een paar nadelen van doelgroeponderzoek op een rij

doelgroeponderzoek voor betere strategische besluitvorming

Veel gemaakte fouten bij doelgroepanalyses

doeglroeponderzoek cognitieve bias

Maar ook deze fouten worden gemaakt bij doelgroeponderzoek

Of wat dacht je van deze fouten om te voorkomen bij je volgende analyse

Doelgroepanalyse model

Zoek je een doelgroepanalyse model die je op weghelpt bij het maken van je doelgroeponderzoek? Denk eens aan een van de volgende modellen:

Nog een aantal doelgroeponderzoek modellen

Een doelgroepanalyse maken in 8 stappen

Je kunt een doelgroeponderzoek op verschillende manieren aanpakken. Hieronder vind je een handig stappenplan, zodat je direct aan de slag kan. Een tip vooraf, onderzoek doe je altijd vanuit een noodzaak binnen de organisatie. Neem dus de organisatiedoelstellingen en missie en visie als uitgangspunt. Nog mooier; zijn er al plannen gemaakt? Dan kun je de informatie daaruit in het achterhoofd meenemen.

Doelgroepanalyse maken stap 1: Maak een plan van aanpak

Ik heb het al eerder benoemd, maar het is echt ontzettend belangrijk om een plan van aanpak te hebben. Gewoon van maximaal 1 A4. Hierin neem je in elk geval de volgende zaken mee:

plan van aanpak doelgroeponderzoek

Doelgroepanalyse maken stap 2: Verzamel beschikbare informatie

Verzamel bestaande data over je huidige klanten, burgers, patiënten en studenten die op het eerste oog op de doelgroep lijken. Raadpleeg hiervoor interne systemen. Denk aan feedback, interacties op sociale media, pogingen om contact op te nemen. Zijn er eerder al onderzoeken gedaan, verzamel die dan en neem ze door.

Voer deskresearch uit naar de doelgroep door onder andere gebruik te maken van online rapporteren, Google, social media, enzovoorts. Raadpleeg ook de literatuur en wetenschappelijk onderzoek over de doelgroep. Dit kan je weer verrijken om de zoektocht concreter te maken. Let op voor het verzamelen van dit soort data moet je nieuwsgierig en creatief zijn. Bekijk de gevonden informatie goed en verrijk die met informatie die je via andere kanalen vindt. Om op die manier weer verder te zoeken.

Een doelgroepanalyse model die hierbij kan helpen is DESTEP. Waarbij je op zoek gaat naar Demografische, Economische, Sociologische, Ecologische en Politieke inzichten over de doelgroep. Ondanks dat deze methode vaak wordt gebruikt om doelmarkten af te bakenen. Kun je dit zeker ook voor de doelgroepanalyse gebruiken.

Doelgroepanalyse maken stap 3: Maak een concept definitie van de doelgroep

Probeer de doelgroep op basis van de eerste informatie concreter te omschrijven. Neem hierin demografische gegevens zoals leeftijd, geslacht, geografische locatie en inkomen op. Voeg hier data aan toe over levensstijl, waarden, hobby’s, houdingen, enzovoorts aan toe.

Doelgroepanalyse maken stap 4: Analyseer de markt

Zijn er organisaties die dezelfde doelgroep bedienen. Kijk hierbij verder dan slechts concullega’s, maar juist ook naar organisaties uit andere sectoren en met andere intenties. Hoe zien ze de doelgroep? Hoe proberen ze de doelgroep te bedienen? Zijn er gemene delers waar jullie van kunnen leren? Zie je bepaalde zaken waar je je onderzoek uit stap 2 op kunt voortzetten?

Doelgroepanalyse maken stap 5: In gesprek met de doelgroep

Maak een eerste opdeling van de doelgroep en benader uit elk segment 3-5 mensen om mee in gesprek te gaan. Dit kan middels een vrij-format of met behulp van vooropgestelde vragen. Probeer hierbij vooral de doelgroep aan het woord te laten door open vragen te stellen die kunnen helpen bij het beantwoorden van de onderzoeksvragen. Maar ook met inzichten. Je kunt denken aan onderstaande voorbeeldvragen:

in gesprek met de doelgroep in doelgroeponderzoek

Een aantal gesloten vragen om een beeld te vormen

Open vragen

Deze vraag moedigt de respondent aan om vooruit te denken en te speculeren over toekomstige trends of veranderingen, wat kan helpen bij langetermijnplanning.

Met zulke vragen kun je op een effectieve manier diepgaand inzicht krijgen in de doelgroep.

Doelgroepanalyse maken stap 6: Observeren

Door de doelgroep te observeren in hun natuurlijke omgeving krijg je waardevolle inzichten. Het soort inzicht dat niet altijd verkregen wordt bij interviews of enquêtes. Deze stap is niet altijd mogelijk, maar wanneer dit wel het geval is, is het zeker de moeite waard. Je kunt op diverse manieren observeren. Hier zijn drie voorbeelden van hoe verschillende professionals kunnen observeren:

Beleidsmakers bij de overheid

Participatieve observatie in gemeenschappen
Voorbeeld: Beleidsmakers kunnen deelnemen aan activiteiten binnen de gemeenschap. Dit kunnen georganiseerde activiteiten zijn zoals sportevenementen, open dagen of participatietrajecten. Maar ook ongeorganiseerd zoals boodschappen doen in een wijk, meereizen in het ov, het bezoeken van het gemeentehuis, openbare vergaderingen bijwonen, enzovoorts. Dit kan inzicht geven in de behoeften, zorgen en reacties van burgers over een onderwerp waar beleid voor wordt ontwikkeld. Of waar al beleidsveranderingen hebben plaatsgevonden.

Nieuwe doelmarkten onderzoeken

Bezoek aan beurzen of congressen, deelname aan training specifiek ontwikkeld voor de doelgroep.
Voorbeeld: De Gouden Ananas onderzocht het afgelopen jaar nieuwe doelmarkten. Hierbij bezocht ik beurzen waar mensen uit de doelgroep naartoe gaan. En ging ik naar kennissessies speciaal georganiseerd voor de doelgroep en bezocht ik workshops en training voor de doelgroep. Zo ontdekte ik snel welke thema’s er spelen, hoe men communiceert, welke behoeften op welke manier worden ingevuld en welke niet. En dus welke kansen er liggen voor te ontwikkelen proposities.

B2B e-commerce marketeers

Bezoek aan beurzen of congressen of het analyseren van het gedrag in de webshop.
Voorbeeld: Marketeers kunnen beurzen en industriële evenementen bijwonen waar hun potentiële B2B-klanten aanwezig zijn. Door te observeren hoe deze professionals communiceren, bewegen, welke producten en diensten hun aandacht krijgen (en welke niet). Krijgt de marketeer inzicht in hun voorkeuren, aankoopgedrag en beslissingsprocessen. Een andere optie is data-analyse of het gedrag in de webshop analyseren. Deze methode heb ik vooral toegepast toen ik nog pur sec in de marketing werkte bij een financiële opleider.

3. Gedragsveranderingsaanpak

Schaduwen van de doelgroep
Let op: dit moet uiteraard ethisch verantwoord gebeuren. Met andere woorden het mag in geen geval schade berokkenen of de privacy van de doelgroep in gevaar brengen. 
Voorbeeld: Dit klinkt misschien een beetje ‘creepy’, maar je kunt individuen volgen in hun dagelijkse leven om te observeren hoe ze omgaan met situaties die relevant zijn voor de beoogde gedragsverandering. In het verleden heb ik voor NS in samenwerking met een marktonderzoekbureau observanten een dagboek laten bijhouden. Maar ik heb ook in wijken geobserveerd waar veel sprake van zwerfafval was.

Elk van deze benaderingen stelt jullie team in staat om in een realistische context te observeren. En dus tot realistische resultaten te komen. Dat leidt tot een dieper en genuanceerder begrip van hun behoeften, gedragingen en voorkeuren. Dit soort inzichten zijn cruciaal voor het ontwikkelen van effectieve strategieën, of het nu gaat om beleidsvorming, marketing of gedragsverandering.

Naast deze technieken kun je uiteraard ook gebruikmaken van focusgroepen, vragenlijsten of andere methoden.

Doelgroepanalyse maken stap 7: Maak persona’s

Stel persona’s op. Een persona is een omschrijving van de ideale persoon binnen de doelgroep. Die je samenstelt op basis van de inzichten uit de doelgroepanalyse. Dit helpt bij het nemen van betere beslissingen op organisatieniveau. Door met persona’s te werken, help je collega’s in de hele organisatie beter te begrijpen voor wie ze nu eigelijk zo hard werken om meerwaarde te creëren. Wel zo handig, want je werkt tenslotte de doelgroep of dit nu klanten, burgers, patiënten of studenten zijn. HubSpot schrijft hier ook over dat het helpt bij het beter begrijpen van de doelgroep en hoe je je eigen tijd kunt prioriteren.

doelgroepanalyse verwerken in persona profiel

Het doelgroeponderzoek dat je hebt gedaan, helpt je bij het maken van een of meerdere personaprofielen. Er zijn diverse persona tools waar je de informatie die je hebt verzameld kunt invoeren om de persona’s op een mooie manier te presenteren. Waaronder deze tool. Goed om in het achterhoofd te houden is dat een persona een versimpelde weergave van de werkelijkheid is. En het onderzoek dus op een behapbare manier presenteert. Maar hierdoor ontsla je collega’s niet van de plicht om het onderzoeksrapport te lezen en te begrijpen.

Een persona uitgelegd aan de hand van de buyer persona.

Doelgroepanalyse maken stap 8: Toets persona’s

Ga nogmaals in gesprek met de mensen uit de diverse groepen. Scherp de segmentatie en persona’s aan op de feedback. Toets de persona’s aan de hand van vragenlijsten en pas nog een keer aan. Vervolgens ga je aan de slag met de persona’s en test je ze in de praktijk. Door bijvoorbeeld proposities, beleid, gedragscampagnes te formuleren en ontwikkelen op basis van de persona.

En hoe dan verder? Nou je kunt zoals gezegd na het maken van het doelgroeponderzoek aan de slag met strategische besluitvorming, plannen en meer. Denk bijvoorbeeld aan het maken van een marketingplan. Handig je downloadt het Gouden marketingplan template gratis en voor niets.