Wat is een brainstorm?

Een brainstorm is een techniek om creatieve ideeën te bedenken. Hierbij gaat het over het oplossen van problemen of het bedenken van ideeën. De spontane bijdrage van alle leden van de groep wordt aangemoedigd. Een brainstorm kan vrijwel binnen elke discipline ingezet worden, zoals administratie, business control, marketing, hr, logistiek, beleidsmakers en legal.

Alex Osborn is de grondlegger van de brainstorm. In 1953 publiceerde hij hierover het boek Applied Imagination – Principles And Procedures Of Creative Writing (ik verbaasde me over hoe oud de techniek al is, en jij?).

Osborn nam hierin de regels voor brainstormen die nog altijd in mindere of meerdere mate worden opgevolgd:

• Het doel is veel ideeën bedenken (kwantiteit boven kwaliteit).
• Kritiekloos werken, niemand mag kritiek leveren op ingebrachte ideeën.
• Gekke en wilde ideeën zijn welkom en werden aangemoedigd. 
• Deelnemers mogen elkaars ideeën verbeteren en combineren.
• De ideale groep bevat 5-12 deelnemers.
• De ideeën worden vastgelegd door een notulist.
• Het selectieproces gebeurt door een ‘jury’, denk aan een manager, directeur, enzovoorts.
• De ruimte moet creativiteit faciliteren.

Zie voor meer achtergrondinformatie Besant, H.(2016) The Journey of brainstorming.

Geschiedenis intrigeert mij, daarom deel ik in onderstaand uitklapblok wat meer over de oorsprong van de brainstorm.

De bedenker van de brainstorm

De techniek werd al in 1953 (hier stond ik zelf van te kijken) bedacht door zakenman en reclamemaker, Alex Osborn. Al in 1942 publiceerede Osborn de voorganger van brainstormen: ‘thinking up’. Een techniek die hij gebruikte om de medewerkers van het reclamebureau waar hij medeoprichter van was (BBDO), creatieve ideeën te laten bedenken. Het legde zijn bureau geen windeieren, want in 1951 genereerde het als tweede Amerikaanse reclamebureau meer dan $ 100 miljoen omzet.

In 1953 publiceerde Osborn het boek Applied Imagination – Principles And Procedures Of Creative Writing. 

Waarin hij brainstormen uitlegde en de regels zoals we die in veel gevallen nog altijd volgen.

Alex Osborn

“It is easier to tone down a wild idea than to think up a new one”

Het doel van brainstormen

In A review of brainstorming research: six critical issues for inquiry uit 1998  concludeert Isaken na het bestuderen van 50 brainstorm-studies dat brainstormen de meest onderzochte en tegelijkertijd de minst begrepen creatieve techniek was.

In zijn samenvatting stelt hij dat 32 van de 50 studies zich richten op manieren om de kwantiteit te meten/te verbeteren (veel ideeën) en 15 op manieren om de kwaliteit te meten/te verbeteren (goede ideeën).

Dat roept de vraag op wat is het doel van brainstormen? Uiteindelijk zet je een brainstorm in als techniek om tot een oplossing van een organisatieprobleem of innovatie te komen. 

Een brainstormsessie zet je in op het moment een probleem moet worden opgelost. Vooraf stel je vast of je meer waarde hecht aan veel ideeën of goede ideeën. Ondanks dat er vaak (onbewust) wordt gekozen voor kwantiteit, kun je je afvragen of dit wel verstandig is. Het gaat uiteindelijk om het idee dat het probleem oplost. Bedenk daarom vooraf het doel.

Tip!

Ga je zelf een sessie organiseren? Bestel dan de Checklist: Organiseren Brainstormsessie. Hier krijg je op basis van inzichten uit de praktijk en wetenschap handvatten voor het organiseren van een geslaagde bijeenkomst. 

Uiteraard kun je in de brainstormvorm kiezen om eerst voor kwantiteit te gaan en daarna kwaliteit

Maak als voorbereiding daarom een overzichtsdocument met daarin de probleemomschrijving, het doel en een goed gedefinieerd selectieproces.

Een brainstormsessie zet je in op het moment dat er kwantitatieve of kwalitatieve ideeën moeten worden bedacht voor een (organisatie)probleem of innovatie. Veel organisaties kiezen vaak (on)bewust voor kwantiteit. Terwijl er ook kan worden gesteld dat je vooral dat ene goede, briljante, bijzondere idee als oplossing wilt vinden. Bedenk daarom vooraf het doel. Wel kan het zo zijn dat je ervoor kiest om eerst voor kwantitatief te gaan en daar een brainstormmethode voor kiest opgevolgd door een kwalitatieve methode. Schenk altijd voldoende aandacht aan het selectieproces inclusief -criteria. Zo voorkom je dat er hoge kwaliteit creatieve ideeën worden bedacht, maar dat die in het selectieproces verloren gaan.

De onderzoekers van het rapport Productivity is not enough: A comparison of interactive and nominal brainstorming groups on idea generation and selection, kwamen tot dezelfde conclusie.

Isaken bracht in zijn review  de volgende aandachtsgebieden die je kunt toepassen om jouw brainstormessies te verbeteren:

• Maak een keuzes maken tussen groepen of nominale groepen.
• Neem het effect van een brainstorm facilitator op het groepsproces mee in je afweging om dit wel  of niet te doen.
• De hoeveelheid training die de groep heeft gehad om te brainstormen. Met andere woorden kunnen ze dit wel? Overigens zijn er later ook onderzoeken gedaan waaruit bleek dat deelnemers met training minder kwalitatieve ideeën bedachten dan ongetrainde deelnemers.

Zorg daarom voorafgaand aan elke brainstorm voor

• Een duidelijke omschrijving van het probleem
• Duidelijke voorwaarden voor de selectie
• Een omschrijving van het selectieproces (volg je hierin Osborn, met een ‘jury’, zoals de directeur, of stem je met de aanwezigen voor de beste ideeën op basis van criteria)
• Een duidelijke brainstorm agenda, timebox de onderdelen als facilitator.

 De voordelen en nadelen van diverse brainstorm methoden

Individueel brainstormen

• Voordelen: het is zeer geschikt om collega’s met introverte denkstijlen de gelegenheid te geven om bij te dragen aan elk onderwerp. En ja, in elk team, ook communicatie- en marketingteams heb  je over het algemeen mensen met een introverte voorkeursstijl. Het zorgt voor privacy waardoor men vrijer is in het noteren van de ideeën. Het geeft ‘headspace’, doordat er niet door elkaar heen wordt gepraat, kun je vrij denken. Daarnaast ondersteunt het goed nadenken ‘deep thinking’ door het minimaliseren van afleidingen.
• Nadelen: weinig verschillende perspectieven, de deelnemers zijn afhankelijk van hun eigen parate kennis over het onderwerp. Dit laatste kan overigens worden overbrugd door een goede probleem briefing.

Groepsbrainstorm

• Voordelen: het groepsgevoel van we pakken, het probleem samen aan wordt versterkt, het moedigt aan om diverse invalshoeken te bespreken en te bekijken, je kunt op elkaars ideeën voortborduren.
• Nadelen: Als er geen psychologische veiligheid is, benut je in deze vorm de gezamenlijke denkkracht onvoldoende. Dominante personen kunnen de overhand krijgen als dit niet in goede banen wordt geleid, sociale druk kan zorgen voor minder kwalitatieve output bij meer introverte teamleden. De risico’s op deze nadelen kunnen worden beperkt door goede begeleiding. Waarbij vreemde ogen zelfs nog meer kunnen zorgen voor betere groepscohesie.

Zie ook EdrawMind.

Verschillende brainstormmethoden

Na de introductie van de groepsmethode van Osborn (doel: veel ideeën die worden beoordeeld door een aangewezen jury), volgde diverse onderzoeken en methoden. Een van die onderzoeken was dat van de Yale Universiteit. Ondanks dat het onderzoek van Yale niet precies volgen Osborns brainstorm regels. leidde dit tot meer onderzoeken, zoals de focus op kwalitatieve in plaats van kwantitatieve ideeën. Hierdoor onderstonden twee stromingen; de Osborn manier en het Yale-gedachtengoed.

Zoals bijvoorbeeld de divergente brainstorm methode, waarbij deelnemers individueel veel ideeën uitwerken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de traditionele of online ideeënbus bij organisaties.

Een andere methode die ontstond, is die van nominale groepen, waarbij de deelnemers individueel ideeën bedenken en dat deze ideeën vervolgens worden ingebracht bij de groep. Dit individuele voorwerk was overigens al in Osborns methode verwerkt. 

Groepsgrootte brainstorm

Afhankelijk van de gekozen methode bepaal je vooraf de groepsgrootte. Bij een individuele brainstorm is dit uiteraard niet van toepassing. Voor een groep kun je de maatstaf van de bedenker hanteren: 5-12 deelnemers.

Groepsbrainstorm voorbeeld

Tom Kelly – IDEO
Bij dit internationale ontwerpbureau zit brainstormen in het bloed. Ze brainstormen vrijwel dagelijks, maar nooit langer dan 1,5 uur. Op hoofdlijnen volgen ze volgen de regels van Osborn, zoals hierboven opgesomd. Ook passen ze 7 extra regels toe, namelijk focus aanscherpen, speelse regels, ideeën nummeren, bouwen en springen, de ruimte onthoud, rek je mentale spieren op en kom in beweging. Deze regels zijn gebaseerd op de regels van Osborn.

Steve Jobs – Apple

Bij een cruciale bijeenkomst in 1987 legde Jobs het probleem glashelder aan zijn team uit (5-12 deelnemers).

In de brainstormruimte waren flip-overs beschikbaar. Echter volgde Jobs niet het regime van Osborn op, want met zijn directe feedback op ideeën of het afkappen van discussies die volgens hem buiten scope lagen, zorgde hij voor de kwaliteit van ideeën in plaats van kwantiteit. 

Technieken

Wil je hier meer over weten? Lees ook ons artikel over brainstorm technieken.

Hoe organiseer je een brainstormsessie?

Een brainstorm organiseren kost best wat tijd. Zo moet je tijd besteden aan de probleemstelling of vraag, het selecteren van de groep. Maar ook de invulling van de sessie, techniekselectie en de vorm (op welke momenten individueel en wanneer in groepen?). Bestel de Checklist Brainstormsessie organiseren en maak het jezelf eenvoudig. 

Brainstormlocatie

Een brainstorm kan op een fysieke locatie, online of in hybride vorm plaatsvinden. Dit hangt af van enerzijds de vorm die kiest (groep, individueel, nominale groepen of een mix) en de beschikbaarheid van de deelnemers. Werk je voor een internationaal opererende organisatie is het tenslotte niet meer van deze tijd om deelnemers te laten invliegen voor een sessie van 1,5 uur. Al helemaal niet aangezien er prima online brainstorming tools beschikbaar zijn.

De brainstormruimte

Wellicht heeft je werkgever ook creatieve ruimtes, dit lijkt misschien iets van de laatste jaren. Maar wist je dat Osborn al in de jaren 50 speciale ruimtes inrichten voor brainstorms? Deze moesten een relaxte sfeer uitdragen, waren vaak geheel geel geschilderd (voor een warme, niet intimiderende sfeer). Tegenwoordig weten we dat kleuren daadwerkelijk betekenissen hebben voor mensen. Geel zorgt voor positief denken en blijdschap (daarom koos ik het ook voor het logo van de Gouden Ananas). Meer weten over de kleurbetekenis? Bezoek Adobe en lees het artikel over de betekenis van de kleur geel. Ook zorgde het meubilair voor een relaxte atmosfeer, met goed gevulde tafels vol met tools waar deelnemers hun ideeën mee konden samenvatten en uitbeelden. Een stenograaf documenteerde alle ideeën, welke vervolgens door een collega met mandaat (beoordeel autoriteit) werden beoordeeld en gestructureerd.

Belangrijke randvoorwaarde voor een brainstorm zijn

• Duidelijke probleemomschrijving; waar gaan we een oplossing voor bedenken
• Oordeelvrije houding
• Psychologisch veilige omgeving
• Stimulatie van creativiteit
• Documentatieproces van de ideeën
• Ideeën-selectieproces
• Afronden met afspraken over wie het verder oppakt en duidelijke terugkoppeling gedurende de uitwerking van het idee.

Hoe gaat brainstorming online in zijn werk?

Wil je een online brainstorm organiseren? Dan heb je daar een tool bij nodig. Gelukkig zijn er diverse beschikbaar, je leest er meer over in het artikel Online brainstorming & Online Brainstorm tools. Houd er rekening mee dat deelnemers online actief laten participeren uitdagender is dan offline, dus neem dit mee in je programma en agenda. Ook kan het voor mensen een hogere of juist lagere drempel opwerpen om te spreken in een online groep. Bedenk hier creatieve oplossingen en tegemoetkoming voor.

Handige template voor de juiste voorbereiding

Ben je zelf bezig met het organiseren van een sessie? Bestel dan de Checklist Organiseren Brainstormsessie. Deze template helpt je om betere sessies te organiseren. We maakten deze tool op basis van eigen ervaring en inzichten uit de wetenschap en online onderzoek. Handig, want dan hoef jij het niet meer uit te zoeken!

Wel of geen facilitator 

Het werken met een facilitator heeft zijn voordelen. Zo blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek. Want, een facilitator kan door het geven van aanwijzingen, aanvullende instructies en deelnemers te herinneren aan de guidelines zorgen voor een verhoogde productiviteit. Aldus onderzoeker Kevin Byron in de London Review of Education. 

Zorg voor een facilitator die geen eigenaarschap voor de uitdaging heeft. Wil je liever een Brainstorm Facilitator inhuren? Klik hier. Want, de Gouden Ananas helpt je graag bij een succesvolle brainstormsessie.