Gedrag in organisaties ‘vastpakken’. Hoe doe je dat?
In dit artikel krijg je handvatten om gedrag in organisaties vast te grijpen. Want ondanks dat gedragsverandering, de zachte kant van het organisatiewezen enthousiast wordt ontvangen. Kan het best lastig zijn om grip te krijgen op wat het huidige en gewenste gedrag dan is. Uiteraard zijn er gedragsverandering modellen die hier grip op proberen te krijgen. Maar gelukkig zijn er ook specialistischere modellen. In dit artikel benoem ik enkele pijlers (onderwerpen) die je helpen in de zoektocht naar grip op gedrag in organisaties. Ook geef ik telkens een theoretisch model cadeau die kunt gebruiken om de pijler te analyseren.
Wil je direct naar de pijlers en modellen klik dan op de pijler die je interesse heeft:
- Organisatiestructuren
- Leiderschapsstijlen
- Organisatiecultuur
- Communicatie
Wil je direct aan bewezen knoppen draaien om gedrag te veranderen? Download dan gratis de Gouden Spiekbrief.
Waarom is inzicht krijgen in gedrag in organisaties belangrijk?
Inzicht krijgen in gedrag in organisaties is belangrijk om verschillende redenen:
Beter leiderschap en management en dus beter gedrag in organisaties
Inzicht in gedrag helpt leiders en managers om effectiever te zijn. Door verschillende leiderschapsstijlen en managementtechnieken te begrijpen, kunnen ze hun aanpak aanpassen aan de behoeften van hun team en de organisatie.
Hogere werknemersbetrokkenheid en tevredenheid
Werknemers die zich begrepen en gewaardeerd voelen, zijn vaak meer betrokken en tevreden met hun werk. Dit leidt tot hogere retentiecijfers en een positievere werkomgeving.
Succesvoller verandermanagement
Organisaties die begrijpen hoe werknemers reageren op verandering, kunnen transities soepeler laten verlopen. Dit minimaliseert weerstand en bevordert de acceptatie van nieuwe processen en technologieën.
Grip op gedrag in organisaties zorgt voor betere conflictoplossing
Door inzicht in groepsdynamica en conflictbeheersing kunnen organisaties conflicten effectief beheren en oplossen. Dit bevordert een betere samenwerking en een harmonieuze werkplek.
Innovatie en creativiteit aanwakkeren
Een goed begrip van hoe diverse teams werken en denken kan innovatie stimuleren. Diversiteit en inclusie, ondersteund door een sterke organisatiecultuur, leiden tot nieuwe ideeën en creatieve oplossingen.
Verhoogde organisatorische flexibiliteit
Organisaties die gedrag begrijpen, kunnen sneller reageren op veranderingen in de markt en interne dynamiek. Dit maakt ze wendbaarder en beter uitgerust om te concurreren in een snel veranderende omgeving.
Gedrag in organisaties verbeteren helpt de communicatie
Ondanks dat minder goede communicatie ook een symptoom is van minder effectief gedrag in organisaties, zorgt het verbeteren van datzelfde gedrag ook de communicatie. Een typisch kip en ei verhaal.
Strategische planning
Door te begrijpen hoe mensen in organisaties denken en handelen, kunnen leiders betere strategische beslissingen nemen. Dit leidt tot een meer doordachte en effectieve langetermijnplanning.
Gezondere werkcultuur
Een diep begrip van organisatiegedrag draagt bij aan het creëren van een gezonde en ondersteunende werkcultuur. Dit bevordert het welzijn van werknemers en vermindert stress en burn-out.
Verbeteren productiviteit
Begrip van wat werknemers motiveert en hoe ze samenwerken kan leiden tot verbeterde productiviteit. Wanneer organisaties weten hoe ze het beste uit hun personeel kunnen halen, kunnen ze prestaties optimaliseren en doelen efficiënter bereiken.
Gedrag in organisaties zie je terug in aanwezige leiderschapsstijlen
Verschillende leiderschapsstijlen (zoals autocratisch, democratisch, laissez-faire) hebben uiteenlopende effecten op werknemersmotivatie en -prestaties. De effectiviteit van een stijl hangt vaak af van de context en de specifieke behoeften van het team.
Er bestaan diverse modellen om leiderschapsstijlen in kaart te brengen. Door dat te doen breng je gedrag in organisaties gedeeltelijk in kaart. Hoe? Bijvoorbeeld met Hersey en Blanchard’s Situationeel Leiderschapsmodel.
De organisatiecultuur
Als iets nog lastiger te duiden is dan gedrag (dat is namelijk observeerbaar, welliswaar vanuit het perspectief van de observeerder), is cultuur ontastbaar. Een organisatiecultuur bestaat uit gedeelde waarden, normen en praktijken. Logischerwijs beïnvloeden deze het gedrag van leiders, managers en medewerkers. Een cultuur kan een organisatie maken of breken.
Denk bijvoorbeeld aan de grote arbeidsmarktkrapte, als je naar bijvoorbeeld het Kernrapport Werkonderzoek 2022 kijkt, valt iets op. In dit onderzoek konden respondenten meerdere redenen voor vertrek opgeven. Op nummer 1 staat ‘de werkwijze en cultuur in de organisatie’, voor zwel het openbaar bestuur als onderwijs en wetenschap. Bij het openbaar bestuur geeft 45% dit aan als reden op om te vertrekken. Oook werd ‘ik wilde wat anders’ met 38% veel genoemd. In het onderwijs & de wetenschap werd reden 1 in 38% genoemd en reden 2 iets meer dan 30%. Dit zijn specifieke cijfers voor een sector, dus de belangrijke vraag is hoe zit dit bij jouw organisatie?
Je kunt bij het in kaart brengen van de cultuur diverse modellen gebruiken. Waaroner Edgar Schein’s organizational culture model (1984). Hierin wordt gesproken van hoorbare en zichtbare artefacten, verkondigde waarden en basis assumpties. Welke door de onderlinge interactie leiden tot het al dan niet succesvol zijn in het behalen van de organisatiedoelstellingen door middel van de organisatiestrategie.
Gedrag in organisaties duiden aan de hand van motivatie
Motivatietheorieën verklaren wat werknemers drijft en hoe hun motivatie kan worden verhoogd. Dit inzicht is essentieel voor het ontwerpen van beloningssystemen en werkstructuren die de betrokkenheid en productiviteit van werknemers verbeteren.
Het bekende model is dat van theoretische model van zoals de piramide van Maslow over hiërarchie van behoeften. Of Herzberg’s tweefactorentheorie kunnen helpen begrijpen wat werknemers motiveert en hoe hun motivatie kan worden verhoogd.
Hoe zit het met de (echte) communicatie?
Dan hebben we het over echte onderlinge communicatie en de officiële communicatielijnen die voortkomen uit de communicatiestrategie en/of communicatieplannen. Want dit effectief en succesvol inrichten biedt een sterke ondergrond voor succesvolle organisaties. ruggengraat van een goed functionerende organisatie. Begrip van communicatiemodellen helpt bij het verminderen van misverstanden, het bevorderen van samenwerking en het verbeteren van de algehele efficiëntie.
Je kunt dit onder andere in kaart brengen door het MBI Model.
Besluitvorming
Besluitvormingsprocessen variëren van rationeel tot intuïtief en hebben invloed op gedrag in organisaties. Is er bijvoorbeeld sprake van een hoge mate hiërarchie? Dan volgt daar vaak bepaald type gedrag op. En vica versa. Tevens wordt onze besluitvorming ook binnen organisaties vaak beïnvloed door cognitieve biases (heuristieken) en groepsinvloeden. Het begrijpen van deze processen kan leiden tot betere en meer geïnformeerde beslissingen en daaruit voortlvoeiend ander gedrag binnen organisaties.
Besluitvormingsmodellen helpen begrijpen hoe keuzes worden gemaakt.